KRUŻGANKI

Krużganek– jako pojęcie architektoniczne jest to długi korytarz , okalający przeważnie wewnętrzny dziedziniec na jednej lub kilku kondygnacjach. Pełnił funkcję komunikacyjną. Na ogół przykryty sklepieniem lub stropem krzyżowym, na zewnątrz otwarty najczęściej arkadami filarowymi lub kolumnowymi. W okresie renesansu w pałacach budowano krużganki wielokondygnacyjne. Z tego okresu pochodzą krużganki na Wawelu, w Baranowie Sandomierskim. Z czasów gotyku zachowały się krużganki np. na zamku w Lidzbarku Warmińskim. Przykładem krużganka okalającego kościół w okresie baroku są krużganki w świętej Lipce 

Krużganki na Wawelu 

Krużganki w Baranowie Sandomierskim 

ZAMEK KRÓLEWSKI W KRAKOWIE. 

Wawel to największy i najbardziej znany polski zamek odwiedzany przez rzesze turystów z kraju i ze świata. Położony na wzgórzu nad brzegiem Wisły w Krakowie był siedzibą królów polskich aż do przeniesienia stolicy do Warszawy przez króla Zygmunta III Wazę. Zamek obronny na wzgórzu wawelskim zbudowano w końcu XI wieku jednak ślady osadnictwa na Wawelu sięgają dużo wcześniej. Wawel już za czasów Mieszka I był jedną z siedzib królewskich. Do rozbudowy zamku przyczynili się także Władysław Łokietek i Kazimierz Wielki. Zamek był wielokrotnie przebudowywany i każdy ze stylów architektonicznych odcisnęła piętno na jego murach. W czasie zaborów zamek wpadł w ręce Austriaków i został dostosowany do celów wojskowych. Po odzyskaniu niepodległości został poddany długiej renowacji.

WAWEL W XVI WIEKU

  Renesansowy dziedziniec zamku – skrzydło wschodnie i południowe

W latach 1507-1536 gruntownie przebudowano siedzibę królewską, a mecenat nad tym ogromnym przedsięwzięciem sprawował sam Zygmunt Stary. Prace prowadzono pod kierunkiem dwóch Włochów: Franciszka z Florencji i Bartłomieja Berrecciego, a po ich śmierci Polaka – Benedykta z Sandomierza. Na szczególną uwagę zasługuje piękny dziedziniec pałacowy. Z lekkich, wspartych na smukłych kolumnach arkadowych krużganków wchodzi się do przestronnych i pełnych światła komnat. Wnętrza zamku, ze wspaniałą Salą Poselską i jej kasetonowym stropem, to świadectwo dużych umiejętności zarówno włoskich, jak i rodzimych rzemieślników różnych specjalności. Sale zamkowe zdobione były przez arrasy, których pokaźną kolekcję zgromadził Zygmunt August.

 W latach 1502-1505 nagrobek Jana Olbrachta został umieszczony w rzeźbionej niszy w formie łuku triumfalnego autorstwa Franciszka z Florencji. Jest to pierwsze w pełni renesansowe dzieło na ziemiach polskich. W 1517 r. rozpoczęto budowę ukończonej 16 lat później kaplicy Zygmuntowskiej, grobowca-mauzoleum ostatnich Jagiellonów. Z tego okresu zachowały się w katedrze także inne nagrobki – kardynała Fryderyka Jagiellończyka i biskupów: Piotra Gamrata, Piotra Tomickiego, Jana Konarskiego, Jana Chojeńskiego, Samuela Maciejowskiego. W 1520 roku odlano dzwon Zygmunta.W katedrze znajdują się także dzieła manierystyczne: nagrobek Stefana Batorego i biskupa Filipa Padniewskiego – oba autorstwa Santi Gucciego oraz nagrobek biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego dłuta Jana Michałowicza z Urzędowa

RATUSZ W POZNANIU

Ratusz po raz pierwszy pojawił się w dokumentach w 1310 roku jako Domus consulum. Jego budowę zakończono około 1300 za panowania Wacława II Czeskiego. Początkowo był to jednopiętrowy budynek wzniesiony na planie kwadratu, który rozrastał się stosownie do potrzeb bogacącego się miasta. W 1536 roku pożar osłabił konstrukcję tego wspaniałego gmachu. Tak się zaczyna historia jednej z najwspanialszych budowli renesansowej, którą w 1550 zaczął przebudowywać włoski architekt Jan Baptysta Quadro.

Podziemia ratusza są najstarszym miejscem budynku. Powstały na przełomie XIII i XIV w. Piwnice są zbudowane w stylu wczesnogotyckim, o sklepieniu krzyżowo-żebrowym. Osobiście dowiedziałem się, iż pierwotnie było to jedno wielkie pomieszczenie wsparte na jednej kolumnie, a obecnie przedzielone na cztery sale. Niestety w chwili gdy byłem zwiedzać ratusz, tylko jedna z sal była udostępniona, a znajdowały się tam m.in. mapy z wytyczonymi szlakami handlowymi oraz wspomniane już kamienie z domków budniczych. Na pierwsze piętro wchodzimy przez drewniane schody, po drodze oglądając portrety znanych mieszkańców Poznania. Pierwszą salą do jakiej wkraczamy, jest Wielka Izba nazywana również Wielką Sienią. Najbardziej interesującym elementem tego pomieszczenia jest sufi powstały w 1555r. Dzieło Jana Baptysty Quadro, wzorowane na tworze rodaka artysty, Sebastiana Sereli.

Zauważyć też można bohaterów biblijnych i antycznych, którzy mają przypominać obowiązki obywatelskie względem miasta i kraju. Strop w kształcie rozpiętych żagli, podparty jest na dwóch filarach także pokrytych renesansowym ornamentem. Uwagę w tej sali przyciągają także popiersia władców Rzymu, takich jak Juliusz Cezar. Nawiązuje to do ducha renesansu, który łączy się z antykiem. Zauważyłem jednak element sztuki średniowiecznej w Izbie Renesansowej – portale gotyckie nad wejściami. Drugim udostępnionym pokojem jest Izba Królewska. Tutaj też mamy ciekawie zbudowany sufit, mnie osobiście przypominający czapę spadochronu. Ostatnim pokojem jaki można zwiedzić na pierwszym piętrze jest Izba Sądowa, zwana Izbą Rady. Tu także jest interesujący sufit. W jego centralnej części widnieje herb Poznania. Na trójkątnych częściach sklepienia znajdują się wizerunki książąt Przemysła I i Bolesława Kaliskiego. Ponadto są tu także alegorie kontynentów. Na ścianach widnieją łacińskie inskrypcje o sprawiedliwości. Zaciekawił mnie osobiście pomnik Stanisława Augusta Poniatowskiego ufundowanego przez Rade Miejską. Ostatnią salą do jakiej mamy dostęp jest Sala Wielka, dziś nazywająca się Salą Międzywojenną. Dzisiejszą nazwę zawdzięczamy wystrojowi izby, którą są wszelkie dokumenty, plakaty i rzeczy użytku domowego pochodzące głównie z dwudziestolecia międzywojennego. Tu także mamy prezentacje portretów i dzieł malarzy pochodzących z Poznania. Dach jak na całym drugim piętrze jest drewniany.

źródła: wikipedia 

nr. 4